1. Ketogenic là gì?
Ketogenic là tên một chế độ ăn uống, trong đó tiêu thụ một lượng rất nhỏ carbohydrate (carb), một lượng lớn chất béo và protein. Nó có nhiều điểm tương đồng với chế độ ăn low-carb. Việc cắt giảm carbohydrate sẽ khiến cơ thể chuyển sang một trạng thái chuyển hóa gọi là ketosis. Khi trạng thái này được thiết lập, cơ thể bạn sẽ đốt cháy chất béo, thay vì glucose, cho nhu cầu năng lượng.
2. Nguyên lý hoạt động của Ketogenic
Nguyên tắc của chế độ ăn Ketogenic là bạn phải giảm lượng carbohydrate xuống mức tối thiểu, khoảng 30-50 gam/ngày (tương đương 5% tổng lượng thức ăn). Điều này khiến cơ thể đốt cháy hết toàn bộ glucose đang dự trữ. Sau đó, nếu muốn có thêm năng lượng để hoạt động, nó buộc phải chuyển sang cơ chế đốt cháy chất béo.
Kết quả của Ketogenic là chất béo bị đốt cháy, bạn giảm cân, từ đó giảm được rất nhiều nguy cơ sức khỏe khác như bệnh tim mạch, tiểu đường, Alzheimer và cả ung thư. Có vẻ như đó chính là điều mà người dùng Google trên toàn thế giới muốn tìm kiếm.
Vậy đâu là điểm mấu chốt của Ketogenic? Đó là những nguyên tắc sau: Bạn chưa giảm cân, nếu chất béo chưa được đốt cháy. Chất béo chưa được đốt cháy, một khi bạn còn glucose dự trữ. Và bạn sẽ còn glucose dự trữ nếu tiếp tục ăn nhiều carb. Vậy hãy bắt đầu giảm ăn carb, chu trình sẽ đảo ngược lại.
Đó là những tóm tắt cơ bản. Còn bây giờ, hãy thử nhìn sâu hơn vào cơ chế phân tử của Ketogenic, sẽ còn có rất nhiều điều thú vị.
Trong chế độ Ketogenic, thay vì ăn tới 50% carbohydrate khiến chúng có cơ hội chuyển thành chất béo, bạn sẽ chỉ ăn một lượng bằng 1 phần 10: 5% calo từ các bữa ăn đến từ carb, 25% từ protein và tới 70% từ chất béo. Điều gì diễn ra tiếp theo?
Bởi bạn ăn rất ít carb, bạn nạp vào cơ thể rất ít glucose. Ngay cả khi bạn là một người lười vận động và ngồi không cả ngày, lượng glucose nạp vào này cũng chẳng đủ cho cơ thể hoạt động. Nên nhớ rằng con người là một cỗ máy ngốn nhiên liệu kinh khủng. Ngay cả việc tiêu hóa thức ăn, lưu thông máu hay suy nghĩ thôi cũng đã tiêu tốn năng lượng rồi.
Khi gan nhận được một lượng lớn axit béo bị phá vỡ từ các mô chứa mỡ trong cơ thể, nó sẽ chuyển hóa các axit béo này thành một phân tử quan trọng gọi là Acetyl-CoA.
Đó cũng là thứ được sinh ra từ quá trình đường phân carbohydrate. Nói Acetyl-CoA cực kỳ quan trọng, bởi vì đây chính là đầu vào cho chu trình Krebs xảy ra ở ty thế các tế bào. Chu trình Krebs tạo đồng tiền năng lượng ATP cho mọi hoạt động trong cơ thể, điều mà chúng ta đã đều được học trong chương trình phổ thông.
Trở lại chế độ ăn Ketogenic, sau khi chuyển hóa các axit béo thành Acetyl-CoA, gan không thể đưa nó đi vào chu trình Krebs ngay lập tức. Nó tiếp tục phá vỡ Acetyl-CoA thành hai phân tử là acetoacetata và beta-hydraxybutyrate, hay còn gọi chung là ketone bodies.
Ketone bodies được đưa vào mạch máu và vận chuyển tới từng tế bào. Các tế bào chuyển Ketone bodies trở lại thành Acetyl-CoA. Và bây giờ, nó mới được đưa vào chu trình Krebs trong ty thể, để tạo ra đồng tiền năng lượng ATP.
Toàn bộ quá trình đốt chất béo thay cho glucose để tạo năng lượng này được gọi là trạng thái Ketosis. Và như bạn đã nhận ra, đó cũng chính là nguồn gốc cái tên người ta đặt cho chế độ ăn Ketogenic.
